Για την ''λούμπεν'' Ρόζα Εσκενάζυ και την ''αναρχικιά'' Κίτσα Κορίνα

Τρανό περίστροφο κρατώ/ στο Γκάζι όταν περπατώ/ κι έχω τους πόλιτσμαν λαχνό/ για να τους ρίχνω στο ψαχνό ...

Το τραγούδι αυτό έχει ιδιαίτερη ιστορική αξία, ασχέτως αν η Χάρις Αλεξίου και οι εγκέφαλοι της τότε εταιρείας της το εξευγένισαν - λόγω λογοκρισίας, υποθέτω, που καλά κρατούσε ακόμη - για τον μεγάλο δίσκο της με τίτλο 24 τραγούδια (1977).

Έτσι, η πρέζα έγινε ούζο, το πιο δημοφιλές και τουριστικό ελληνικό αλκοολούχο ποτέ (ούτε καν...κράσος δηλαδή), εξαφανίζοντας κάθε υπόνοια παραβατικής διάθεσης. Πολύ φοβάμαι, όμως, πώς έτσι, μαζί με την παραβατική συμπεριφορά που περιλαμβάνει η χρήση της πρέζας, χάθηκαν και οι πολιτικές νύξεις της αρχικής ηχογράφησης με την αξεπέραστη Ρόζα Εσκενάζυ, τη γλυκόλαλη τραγουδίστρια που δεν αποχωριζόταν ποτέ τα ανατολίτικα σαλβάρια της.

Η Εσκενάζυ τραγούδησε Είμαι πρεζάκιας (άλλος τίτλος, Πρέζα όταν πιείς, δάνειος από το ρεφρέν του τραγουδιού), εν έτει 1935, σε εποχές πολύ δύσκολες για τον τόπο.

Ως δημιουργοί του τραγουδιού φέρονται ο Σμυρνιός συνθέτης Σώσος Ιωαννίδης και ο στιχουργός Αιμίλιος Σαββίδης. Το παράδοξο είναι πως ο Σαββίδης, γνωστός με ένα σωρό άλλα καλλιτεχνικά ψευδώνυμα της εποχής, υπήρξε φανατικός πολέμιος του ρεμπέτικου, διώκτης των χασικλήδικων ασμάτων και ένθερμος υποστηρικτής της λογοκρισίας του Μεταξά. 

Ταυτισμένος με το ελαφρό ρεπερτόριο, ο Σαββίδης έμελλε να συνεργαστεί με συνθέτες σαν τον Μιχάλη Σουγιούλ, τον Κώστα Γιαννίδη κ.α., αφήνοντας ορισμένα πολύ όμορφα, αν και τελείως ανώδυνα, τραγούδια του είδους αυτού. 

Τώρα τι τού 'ρθε να γράψει για πρεζάκηδες και όλο το λουμπεναριό, ο θεός κι η ψυχή του!   Πόσω μάλλον όταν την ίδια ακριβώς χρονιά το τραγούδι ηχογράφησε και η Κίτσα Κορίνα, πάλι σε στίχους του Σαββίδη, με τίτλο Μάγκισσα - Ματσαράγγισσα και με το λούμπεν στοιχείο αυτή τη φορά ν' αγγίζει τον εξτρεμισμό!   

Ένα μικρό στιχουργικό απόσπασμα από την, κατά Κίτσα Κορίνα, εκδοχή του τραγουδιού είναι το εξής: Τρανό περίστροφο κρατώ/ στο Γκάζι όταν περπατώ/ κι έχω τους πόλιτσμαν λαχνό/ για να τους ρίχνω στο ψαχνό... 

Φοβερή η Κίτσα! Τύφλα νά'χουν οι Sex Pistols όταν έβγαζαν το ''Anarchy in the UK'' 40 χρόνια μετά απ' αυτήν που τόλμησε να τραγουδήσει πρώτη Στη μπαρμπουτιέρα ξενυχτάω εγώ/ ρίχνω εξάρες πιάνω ζάρι/ κι αν με τους πόλιτσμαν τρακαριστώ/ στέκω σαν σαλιγκάρι...   

Ωστόσο, μια παρεμφερή αναλαμπή στην καριέρα του είχε και ο συνεργάτης του Σαββίδη, ο σοβαρός συνθέτης Κώστας Γιαννίδης, όταν έγραψε στίχους και μουσική στο τραγούδι Τα νέα της Αλεξάνδρας, από τα πιο τολμηρά ρεμπέτικα ή, σωστότερα, αρχοντορεμπέτικα άσματα (αυτό που ο τύπος έπιασε στα πράσα την Αλεξάνδρα να πίνει τα σκονάκια της μαζί με τον μπακάλη κλπ). 

Ίσως πάλι η επιθεωρησιακή στιχουργική - αλλά και ερμηνευτική, λόγω Εσκενάζυ - δομή του Είμαι πρεζάκιας, να ενέπνευσε τον Σαββίδη, προτού καν γίνει η ηχογράφηση.   Τι ήθελε να πει άραγε ο ποιητής με τη χρήση της λέξης πρέζα που τον κάνει βασιλιά, δικτάκτορα, θεό και κοσμοκράτορα; 

Μήπως το έναυσμα που οδήγησε τελικά στο πατατράκ της εκστρατείας στη Μικρά Ασία; Τουλάχιστον υπήρξε πολύ πιο σαφής, αναφερόμενος στα δεινά της Ελλάδας τα χρόνια εκείνα: Δική μου είναι η Ελλάς/ και στην κατάντια της γελάς/ της λείπει τό 'να της ποδάρι/ ρε και το παίξανε στο ζάρι... 

Το Είμαι πρεζάκιας των Σώσου Ιωαννίδη - Αιμίλιου Σαββίδη με τη Ρόζα Εσκενάζυ δεν είχε καμία σχέση με τον τραγικό και αυτοβιογραφικό Πόνο του πρεζάκια του Ανέστου Δεληά. Επρόκειτο σαφώς για ένα κατ' εξοχήν πολιτικό τραγούδι με την εξαθλίωση που δημιουργεί η πρέζα να υπαινίσσεται την άλλη εξαθλίωση μιας ολόκληρης κοινωνίας. 

Όσο για τη δεύτερη και λιγότερο γνωστή εκδοχή του τραγουδιού με την Κίτσα Κορίνα, πάντα θα τη θεωρώ σαν ένα από τα πρώτα αναρχικά κομμάτια που γράφτηκαν ποτέ! 

ΠΡΟΣΚΛΗΤΗΡΙΟ ΖΩΝΤΩΝ & ΝΕΚΡΩΝ 

του Μπόσκο/Lifo.gr