WHBC-GR: Frank Zappa: «Για μένα ο παραλογισμός είναι η μόνη πραγματικότητα»

Ο Φρανκ Ζάπα, ο οξύτερος μουσικός νους του rock ‘n roll και δαιμόνιος κοινωνικός κριτικός που επηρέασε πολλούς από τους σημερινούς μουσικούς, πέθανε σαν σήμερα το 1993...

Ο πιο παραγωγικός μουσικός της γενιάς του, άφησε πίσω του τεράστιο έργο όπου γεφύρωνε, με αξιοσημείωτη άνεση, πλήθος ειδών – από τη ροκ, τη τζαζ, την R&B έως την αβαντ-γκαρντ και την κλασική – αμφισβητώντας τα status quo τόσο στην μουσική όσο και στην κοινωνικοπολιτική σκηνή.

O Frank Vincent Zappa γεννήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου του 1940 στην Βαλτιμόρη της πολιτείας Μέριλαντ των ΗΠΑ, πρωτότοκος γιος του ελληνοαραβικής καταγωγής καθηγητή Francis Vincent Zappa και της Ιταλίδας – και κατά ¼ Γαλλίδα - Rose Marie Colimore.

Αυτοδίδακτος και λάτρης της μουσικής R&B της δεκαετίας του ’50 αλλά και του έργου συνθετών μοντέρνας κλασικής και αβάντ-γκαρντ όπως οι Stravinsky, Varèse, Bartok, Shoenberg, Webern, ο νεαρός Frank δημιούργησε την πρώτη του μπάντα, The Black-Outs, στο λύκειο. Την ίδια εποχή γνώρισε τον μετέπειτα συνεργάτη του και θρύλο της underground σκηνής Don Van Vliet, τον οποίο φέρεται να βάφτισε ο ίδιος «Captain Beefheart».

♦To 1963 έγραψε τη μουσική για το γουέστερν Run Home Slow και χρησιμοποίησε τα έσοδα για να φτιάξει στούντιο στην Καλιφόρνια. Γνώρισε και έγινε φίλος με τον Mothers Ray Collins και τον Jim “Motorhead” Sherwood, και μαζί με τον Beefheart έφτιαξε το συγκρότημα The Soots.

♦Το 1964 συμμετέχει στους Soul Giants και στην συνέχεια στους the Mothers – που αργότερα θα μετονομαστούν σε The Mothers of Invention. Εκείνη τη χρονιά κυκλοφορεί το Freak Out! από την MGM.

♦Το 1965 ο Zappa κατηγορήθηκε για «συνωμοσία με στόχο την πορνογραφία» λόγω μιας ηχογράφησης βογγητών και ήχων τριξίματων κρεβατιού. Καταδικάζεται σε εξάμηνη φυλάκιση και εκτίει 10 μέρες από την ποινή - βγαίνει από τη φυλακή με άλλο βλέμμα για το «Αμερικάνικο όνειρο».

♦Το 1966 συγκέντρωσε μια ομάδα μουσικών έτοιμων να παίξουν τη μουσική του: «Ποτέ δεν είχα την πρόθεση να γράψω μουσική ροκ. Πάντοτε ήθελα να συνθέσω πιο σοβαρή μουσική που να παίζεται σε συναυλιακούς χώρους, αλλά ήξερα ότι κανείς δεν θα θέλει να την παίξει. Έτσι, σκέφτηκα ότι αν ήταν να ακούσει ποτέ κανείς κάτι που εγώ συνέθεσα, θα έπρεπε να φτιάξω μια μπάντα και να παίξω ροκ. Έτσι ξεκίνησα», είπε ο ίδιος.

♦Το 1967 κυκλοφορεί τον δίσκο του Absolutely Free που σατιρίζει την «straight» Αμερική αλλά και τις αξιώσεις των χίπις. Την ίδια χρονιά ηχογραφεί το Lumpy Gravy με 50μελή ορχήστρα. Πλέον είναι εμφανές ότι οι Mothers είναι λιγότερο συγκρότημα και περισσότερο το μέσο για την μεταφορά και προώθηση της τέχνης του Zappa. Στο Greenwich Village της Νέας Υόρκης το συγκρότημα, για έξι μήνες, δίνει πρωτοποριακές παραστάσεις ροκ θεάτρου με πολλούς αυτοσχεδιασμούς.

♦Οι The Mothers διαλύονται προσωρινά το 1970 και ο Zappa ξεκινά τη σύνθεση του σάουντρακ για το 200 Motels ενώ ηχογραφεί και το πρώτο του σόλο άλμπουμ Hot Rats. Ερμηνεύει το 200 Motels σε μια sold-out συναυλία με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λος Άντζελες. Οι Mothers ηχογραφούν ξανά.

♦Το 1971, η ταινία του 200 Motels προκαλεί μικτές αντιδράσεις. Το Μάιο εμφανίζεται με τον Τζων Λένον και τη Γιόκο Όνο.

♦Τον επόμενο χρόνο το Royal Albert Hall απαγορεύει να παρουσιαστούν οι The Mothers λόγω «χυδαιότητας». Ηχογραφεί χωρίς διακοπή με τους Mothers, μόνος, με φίλους και άλλους συνεργάτες. Στις αρχές του 1980 διευθύνει μάλιστα και συναυλίες με έργα του αγαπημένου του Varèse. Πλέον έχει δική του δισκογραφική, την Barking Pumpkin, εταιρεία παραγωγής συναυλιών, εταιρεία παραγωγής και προώθησης των βίντεό του.

Υπέρμαχος της ελευθερίας της έκφρασης, κατέθεσε ενώπιον επιτροπής της γερουσίας, υπό την προεδρία της συζύγου του Al Gore, Tipper, τη δεκαετία του 1980. Η επιτροπή είχε συγκροτηθεί από πολλές συζύγους πολιτικών για να αντιμετωπίσει το ζήτημα στίχων «με σεξουαλικό ή σατανιστικό περιεχόμενο».

Ο Zappa επιτέθηκε στην επιτροπή και του λογοκριτικού της έργου, χαρακτηρίζοντας την πρότασή τους για ετικέτες που περιγράφουν το περιεχόμενο πάνω στους δίσκους, «εκβιασμό της μουσικής βιομηχανίας». Ως αντίδραση, έβγαλε δική του ετικέτα για τους δίσκους του, η οποία έγραφε τα ακόλουθα:

«Προσοχή! Αυτό το άλμπουμ περιέχει υλικό που μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία ούτε θα φοβόταν ούτε θα καταπίεζε. Η γλώσσα και οι αντιλήψεις εδώ μέσα εγγυημένα δεν πρόκειται να προκαλέσουν αιώνια βασανιστήρια στο μέρος όπου ο τύπος με τα κέρατα και το μυτερό ραβδί λειτουργεί την επιχείρησή του. Αυτή η εγγύηση είναι τόσο πραγματική όσο και οι απειλές των φονταμενταλιστών του βίντεο που χρησιμοποιούν τις επιθέσεις προς την μουσική ροκ στην προσπάθειά τους να μετατρέψουν την Αμερική σε ένα έθνος κουτεντέδων (στο όνομα του Ιησού Χριστού). Αν υπάρχει κόλαση, οι φλόγες της περιμένουν αυτούς, όχι εμάς».

Ο Frank Zappa πέθανε στις 4 Δεκεμβρίου 1993, σε ηλικία 52 ετών, από καρκίνο του προστάτη στο σπίτι του στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια. Πρόφτασε ωστόσο να ετοιμάσει αρκετό υλικό για να κυκλοφορήσουν κι άλλοι δίσκοι μετά το θάνατό του.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του κυκλοφόρησε 60 άλμπουμ, πολλοί από τους οποίους ήταν διπλοί, καθιστώντας έτσι το μουσικό του έργο εντυπωσιακά μεγάλο. Εκτός της μουσικής, επέδειξε ιδιαίτερες ικανότητες στην τεχνολογία των οργάνων και της ηχογράφησης ενώ ασχολήθηκε και με τη σκηνοθεσία, δημιουργώντας βίντεο που θεωρούνται πρόδρομοι των σημερινών ροκ βίντεο κλιπ.

Σε όλη την καριέρα του, ο Zappa, σατίρισε με το σκοτεινό του χιούμορ το τοπίο της άχρηστης ανθρώπινης προσπάθειας για ουτοπική ευτυχία με κίνητρο συνήθως επιθυμίες για καταναλωτικά αγαθά, σεξ και σπορ. Τα βάρβαρα αστεία του άρχισαν με τον πρώτο δίσκο του και συνεχίστηκαν και μετά το θάνατό του, με την έκδοση των τελευταίων έργων του.

Μερικά από τα πιο καυστικά σχόλιά του απευθυνόταν στους δημοσιογράφους που έγραφαν για την ροκ μουσική, τους οποίους χαρακτήριζε «ανθρώπους που δεν ξέρουν να γράφουν, οι οποίοι παίρνουν συνεντεύξεις από ανθρώπους που δεν μπορούν να μιλήσουν, για ανθρώπους που δεν ξέρουν να διαβάζουν».