WHBC-GR: Όταν ο Τσαρούχης ζωγράφιζε τον θρύλο ποδοσφαιριστή του Ολυμπιακού Υβ Tριαντάφυλλο

Αν και είναι πιθανό το πρώτο ποδοσφαιρικό έργο του να είναι ο πίνακας «Παίκτης της ΑΕΚ» από το 1938, τα επόμενα χρόνια ζωγράφισε… Ολυμπιακούς, είτε ποδοσφαιριστές, είτε νέους με την ερυθρόλευκη φανέλα..

του Φώντα Τρούσα

Πριν μια-δυο μέρες πληροφορήθηκα από το δίκτυο για ένα εικαστικό πολυθέαμα που θα αναπτυχθεί στον Πειραιά και που θα είναι αφιερωμένο στο χρώμα της πόλης, που δεν είναι άλλο από το κόκκινο. Η ενότητα αυτή θα έχει τίτλο «Κόκκινο», θα εξελιχθεί στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και γύρω απ’ αυτό, και θα διαρκέσει έως την 15/3/2016. Μάλιστα, θα αποτελέσει τον προπομπό μιας ακόμη μεγαλύτερης έκθεσης, που θα διαμορφωθεί από ’κει και πέρα…

Η τωρινή ενότητα θα περιλαμβάνει πίνακες, γλυπτά, εγκαταστάσεις, φωτογραφίες κ.λπ. που θα σχετίζονται, εννοείται, με το Κόκκινο, τον Ολυμπιακό και τον Πειραιά. Ένα από τα εκθέματα δεν μπορεί παρά να είναι και ο πίνακας «Ο ποδοσφαιριστής Υβ Τριαντάφυλλος», που είχε φιλοτεχνήσει ο Γιάννης Τσαρούχης το 1973!

Κατ’ αρχάς, και για τους νεότερους, να πούμε πως ο Ελληνογάλλος Yves Triantafyllos, ή μάλλον Υβ Τριαντάφυλλος, υπήρξε ένας από τους καλύτερους στράικερ που πέρασαν ποτέ από τα ελληνικά γήπεδα. Ήταν αυτό που λέμε… παικταράς.

Τον Υβ τον έφερε στον Ολυμπιακό ο Νίκος Γουλανδρής για την περίοδο 1971-72, για να παραμείνει τελικά στην ομάδα του Πειραιά μέχρι τη σεζόν 1973-74, παίρνοντας μέρος σε 80 παιγνίδια πρωταθλήματος και σημειώνοντας 58 γκολ (όπως πληροφορούμαστε από την wiki). Πολύ καλό ρεκόρ, δε λέω, αλλά όχι κι εκείνο που θα αιτιολογούσε από μόνο του τη λατρεία που θα ξεσπούσε προς το πρόσωπο τού Υβ (και όχι μόνο μεταξύ των φιλάθλων του Ολυμπιακού).

"Το 1973 ο Γιάννης Τσαρούχης ζωγραφίζει τον Υβ Τριαντάφυλλο, τον θρυλικό κανονιέρη του Ολυμπιακού. Πρόκειται για έναν πίνακα που απεικονίζει την πράα σιγουριά και αποφασιστικότητα του παίκτη. Ή όπως έγραφε και ο Ηλίας Πετρόπουλος... «οι άνθρωποι του Τσαρούχη, μόνοι ή παρέες, άρρενες κατά το πολύ, με στολήν οι περισσότεροι, σε στάσεις παροδικές τυχαίες αιώνιες, ίστανται ηρέμως"...

Κάτι είχε ο Υβ. Κάτι τραβηχτικό. Κάτι συμβόλιζε. Ήταν σταλμένος. Ήταν κάπως σαν «ήρωας» της ποπ κουλτούρας. Ήμασταν πιτσιρίκια και παρότι δεν ήμασταν όλοι «κόκκινοι» με τον Υβ τα χάναμε. Θέλαμε όλοι να του μοιάσουμε. Ήταν το ακούρευτο μάγκικο στυλ του, οι φαβορίτες του, η ικανότητά του στο σκοράρισμα, ήταν η «νευρική» Alfa Romeo που οδηγούσε, ήταν η… ροκ αύρα που εξέπεμπε, τι ήταν τέλος πάντων εκείνο που έκανε όλη την Ελλάδα της εποχής να κραυγάζει… Υβ… Υβ… Υβ;

Ο Υβ είχε κλείσει σπίτια (αντιπάλων), αλλά και κινηματογράφους, θέατρα, εκκλησίες τα πάντα. Όλα ερήμωναν, αν τύχαινε και τον έδειχνε η τηλεόραση, ή μεταδίδονταν οι αγώνες τού Ολυμπιακού από το ραδιόφωνο (Τετάρτες-Κυριακές). Όλος ο κόσμος μίλαγε για ’κείνον. Για τα γκολ που σημείωνε σε Ελλάδα και Ευρώπη, για την έφεση που είχε να βρίσκεται κάθε φορά στις σωστές θέσεις στέλνοντας την μπάλα στο πλεκτό. Συνήθως με ξερά, αναπάντεχα σουτ…

Δεν υπήρχε άλλη περίπτωση ποδοσφαιριστή, που μέσα σε τρία χρόνια να έγινε βιβλίο («Η ζωή του Υβ/ Ο Υβ για τον Ολυμπιακό» των Σπύρου Μαρκαντώνη και Θεόδωρου Σαουλίδη), ταινία («Υβ-Υβ» του Κώστα Καραγιάννη), νομίζω και θεατρικό (σίγουρα πάντως τον είχε ανεβάσει ο αείμνηστος Νίκος Σταυρίδης στη σκηνή), με τ’ όνομά του να δίδεται, όπως διαβάζω στο δίκτυο, σε καράβι, ακόμη και σε άλογο του ιπποδρόμου! Για να μη μιλήσουμε για τα εξώφυλλα στα λαϊκά περιοδικά της εποχής, που ήταν συνεχή.

Μια "φιγούρα" του Υβ (αριστερά) και «Ο ποδοσφαιριστής Υβ Τριαντάφυλλος» του Γιάννη Τσαρούχη (δεξιά)

Ο Υβ ήταν ίνδαλμα. Και καταναλώθηκε σε απίστευτες ποσότητες για τρία ολάκερα χρόνια, χωρίς να καεί στη συνείδηση του κόσμου. Και αυτό κάτι δείχνει. Και για την προσωπικότητά του ενδεχομένως, παρότι στη χρυσή εποχή του υπήρξαν και αντιδράσεις… Φυσικό. Γνωρίζω, μάλιστα, μία. Την ροκ μπαλάντα του Γιάννη Πετρίτση «Ποδοσφαιρομανία» (1973) που καυτηρίαζε τη λειτουργία των ειδώλων της μπάλας («Υβ Υβ Υβ/ η βλακεία των ανθρώπων/ Υβ Υβ Υβ/ η βλακεία των θνητών/ και ο κάλος του εγκεφάλου/ σε κάνανε θεό/ σε κάνανε βιβλίο/ σε κάναν σινεμά/ για να μείνει αιωνία των ανθρώπων η βλακεία…»).

Σκληρό, αντιποδοσφαιρικό τραγούδι, που πέρασε απαρατήρητο στην εποχή του (κοινώς θάφτηκε). Ποιος θα το μετέδιδε; Το 1973, όταν ο Υβ βρισκόταν στις μεγάλες δόξες του, ο Νίκος Γουλανδρής (ο εφοπλιστής πρόεδρος του Ολυμπιακού) ζητάει από τον Πειραιώτη Γιάννη Τσαρούχη να ζωγραφίσει τον ελληνογάλλο γκολτζή.

[Η Μελίνα Μερκούρη στη «Στέλλα». Στον τοίχο πορτραίτο παίκτη του Ολυμπιακού φιλοτεχνημένο από τον Γιάννη Τσαρούχη.]

Ο Τσαρούχης είχε εκδηλώσει από νεαρή ηλικία την αγάπη του για το ποδόσφαιρο, το οποίο το συνέδεε, φυσικά, με το λαϊκό στοιχείο του Πειραιά (και όχι μόνο του Πειραιά). Αν και είναι πιθανό το πρώτο ποδοσφαιρικό έργο του να είναι ο πίνακας «Παίκτης της ΑΕΚ» από το 1938, τα επόμενα χρόνια ζωγράφισε… Ολυμπιακούς, είτε ποδοσφαιριστές, είτε νέους με την ερυθρόλευκη φανέλα, ενώ κρέμασε πίνακα με παίκτη του Ολυμπιακού ακόμη και στο δωμάτιο της Στέλλας (στην ταινία του Κακογιάννη αναφέρομαι), στη σκηνή όπου η Τασώ Καββαδία επισκέπτεται τη Μελίνα.

Ο Τσαρούχης (υπενθυμίζω) ήταν υπεύθυνος του ντεκόρ της «Στέλλας» (μαζί με τον Βλάση Κανιάρη). Άλλοι… ολυμπιακοί πίνακες του Τσαρούχη είναι οι εξής: «Νέος ξαπλωμένος με κόκκινη φανέλα του Ολυμπιακού» (1948), «Παίκτης του Ολυμπιακού με τα φτερά της νίκης» (1954) –έργο που δημοπρατήθηκε πριν δυο χρόνια στο Λονδίνο από τον οίκο Bonhams «κλείνοντας» στα 114.190 ευρώ–, «Νέος με τη φανέλα του Ολυμπιακού», «Νέος με φανέλα του Ολυμπιακού Πειραιώς», που πριν μερικά χρόνια έγινε και γραμματόσημο. Έτσι κάπως, το 1973, ήλθε και η σειρά του Υβ Τριαντάφυλλου, έστω και κατόπιν παραγγελίας όπως λέγεται…

[Γιάννης Τσαρούχης «Νέος ξαπλωμένος με κόκκινη φανέλα του Ολυμπιακού» (1948), «Παίκτης του Ολυμπιακού με τα φτερά της νίκης» (1954), «Νέος με τη φανέλα του Ολυμπιακού»]

Είδα για πρώτη φορά τη φωτογραφία του έργου του Γιάννη Τσαρούχη «Ο ποδοσφαιριστής Υβ Τριαντάφυλλος», πριν πολλά χρόνια, στο βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου «Ελύτης Μόραλης Τσαρούχης» [τρίτη έκδοση Γράμματα, Αθήνα, 1980]. Στην πρώτη έκδοση τού 1966 αποκλείεται να υπήρχε η φωτογραφία, δεν ξέρω όμως αν υπήρχε στη δεύτερη έκδοση, το 1974. Εκείνο που μου είχε κάνει, τότε, εντύπωση, ήταν η συγκεκριμένη επιλογή.

Γιατί ο Τριαντάφυλλος, και όχι ο Δεληκάρης, ο Σιδέρης βρε παιδί μου ή έστω ο Τάσος Μητρόπουλος; Αν ζητήθηκε ο Τριαντάφυλλος, ok, αν όχι όμως; Κάτι σήμαινε αυτό. Κάτι ευρύτερο. Κάτι που ξεπερνούσε το τυχαίο ή το υποτιθέμενο προφανές. Ήταν ο «μύθος» που αναπτυσσόταν; Ήταν η ελληνικότατη κατατομή τού Υβ; O τρόπος που κινιόταν στο τερέν, ο τρόπος που μιλούσε; Ήταν η γλώσσα του σώματός του, αυτή η πράα σιγουριά και αποφασιστικότητα της στάσης του; Κάτι ήταν…

Ή όπως έγραφε και ο Πετρόπουλος: «Οι άνθρωποι του Τσαρούχη, μόνοι ή παρέες, άρρενες κατά το πολύ, με στολήν οι περισσότεροι, σε στάσεις παροδικές τυχαίες αιώνιες, ίστανται ηρέμως…».