Gino Bartali, ο ποδηλάτης της αντίστασης

«Μ ερικά μετάλλια καρφιτσώνονται στην καρδιά σου όχι στο σακάκι σου». Λόγια ενός ήρωα ή ενός απλού ποδηλάτη; Ο άντρας αυτός με το δωρικό προφίλ ήταν και τα δύο. Και πρωταθλητής και ήρωας. Ο ίδιος δεν το παραδέχτηκε ποτέ. «Το καλό είναι κάτι που κάνεις όχι κάτι για το οποίο μιλάς». Αν είναι να γνωρίζει κανείς έναν και μόνο ποδηλάτη, αξίζει να είναι αυτός: ο Gino Bartali...

Μια ζωή ποδήλατο

Γεννήθηκε σε ένα φτωχόσπιτο στο Ponte a Ema της Φλωρεντίας στις 18 Ιουλίου του 1914. Ήταν το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά του Torello Bartali. Από τους γονείς του, πήρε το όνομα Gino. Αργότερα, από τον κόσμο που τον αγάπησε για το ταλέντο του, τις νίκες του και το βαθύ θρησκευτικό του αίσθημα, πήρε τα παρατσούκλια: Gino the Pious, Ginettaccio αλλά και L'uomo di ferro [ο άνθρωπος από σίδερο].

Στα 13 του έπιασε δουλειά σε ένα ποδηλατάδικο της γειτονιάς. Αυτό ήταν. Ο έφηβος Gino ανακάλυψε το ποδήλατο. Στα 21 του ήταν ήδη επαγγελματίας. Την επόμενη χρονιά, ήταν κιόλας πρωταθλητής Ιταλίας. Για δυο δεκαετίες περίπου, από το 1935 μέχρι και το 1954, ο Gino Bartali κέρδισε κάθε πιθανό γύρο στην Ιταλία [του San Remo, της Τοσκάνης, της Λομβαρδίας, του Piemonte, του Lazio] όπως επίσης και τον Γύρο της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Ελβετίας. Το να κερδίζει  κάθε φορά που αγωνιζόταν, για τον Gino ήταν τόσο φυσιολογικό όσο το να αναπνέει... Έγινε θρύλος! Χόρτασε ιαχές , χειροκροτήματα και ροδοπέταλα στον δρόμο του, κάτω από τις  ρόδες του ποδηλάτου του.

Σταμάτησε το ποδήλατο στα σαράντα του μετά από έναν τραυματισμό σε τροχαίο, στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου 1954. Είχε ολοκληρώσει  836 κούρσες εκ των οποίων είχε κερδίσει τις 158 κι είχε διανύσει σε αγώνες  150.739 χιλιόμετρα! Ωστόσο, η τεράστια καριέρα του, δεν είναι το πιο σημαντικό που έκανε ο Gino Bartali.

Απλώς ένας ποδηλάτης

Το 1936, ο Gino κέρδισε για πρώτη φορά τον Γύρο της Ιταλίας. Νίκη που επανέλαβε την επόμενη χρονιά. Το 1938, κέρδισε και τον Γύρο της Γαλλίας. Ήταν η εποχή που ο Benito Mussolini αναζητούσε ήρωες  για να αποδείξει ότι και οι Ιταλοί εκπροσωπούσαν επάξια την Αρία Φυλή. Ήταν ζήτημα εθνικής υπερηφάνειας και κύρους του φασισμού. Ο Gino φαινόταν ιδανικός για τον ρόλο αυτό. Του πρότειναν να αφιερώσει τη νίκη του στον Mussolini. Ο Gino αρνήθηκε. Έτσι απλά. Δίχως να σκεφτεί ότι η άρνησή του ήταν προσβολή για τον Mussolini ή ότι έθετε τον εαυτό του σε κίνδυνο. Απλώς αρνήθηκε.

Μερικά χρόνια αργότερα, το 1943, όταν η Ιταλία ήταν πλέον υπό Γερμανική Κατοχή και οι Εβραίοι συγκεντρώνονταν για να σταλούν στα στρατόπεδα θανάτου, ο πιστός καθολικός Gino δέχτηκε μια άλλη πρόταση. Ήταν από τον Καρδινάλιο της Φλωρεντίας Elia Dalla Costa που του πρότεινε να συμμετάσχει σε ένα μυστικό δίκτυο διάσωσης και προστασίας των Εβραίων και άλλων που καταζητούνταν. Ο Gino δέχτηκε. Έτσι απλά. Δίχως να υπολογίσει ότι θα διακινδύνευε τη δική του ζωή. Απλώς δέχτηκε.

Ο ρόλος του στην Αντίσταση ήταν ακριβώς στα μέτρα του. Έγινε courier. Ενώ έκανε δήθεν την προπόνησή του διασχίζοντας τη χώρα πάνω σε δύο ρόδες, παράλληλα, μετέφερε υπό άκρα μυστικότητα, φωτογραφίες και παραποιημένα έγγραφα  από και προς ένα μυστικό τυπογραφείο για να μπορέσουν οι Εβραίοι να διαφύγουν με νέες ταυτότητες. Όλα κρυμμένα στον σκελετό και το τιμόνι του ποδηλάτου του. Φλωρεντία, Ασίζη, Βατικανό, Ρώμη, Γένοβα και πίσω...Όταν τον σταματούσαν για έλεγχο, τους έλεγε ότι δεν έχει πρόβλημα να τον ψάξουν, μόνο μην του πειράξουν το ποδήλατο γιατί ήταν φτιαγμένο για να πιάνει υψηλές επιδόσεις...

📷Αυτόγραφο του Bartali στον μικρό τότε Giorgio

Μια φορά έκανε κάτι αδιανόητο. Πέρασε ο ίδιος μια μικρή ομάδα Εβραίων από τις Ελβετικές Άλπαεις. Αλλά πώς...Τους έκρυψε σε μυστικό χώρο-κρυψώνα μέσα σε ένα βαγονέτο και το έσυρε ποδηλατώντας  όλο τον δρόμο μέσα από τα βουνά. Στις περιπολίες που τον σταματούσαν, έλεγε ότι ήταν μέρος της προπόνησής του!

Παρότι πρωταθλητής, δεν γλίτωσε τη σύλληψη από τους μελανοχίτωνες και την ανάκριση στη Φλωρεντία όπου ζούσε. Συνελήφθη, ανακρίθηκε, κρατήθηκε για τρεις μέρες, ανακρίθηκε ξανά, δεν ομολόγησε ποτέ. Γλίτωσε τα βασανιστήρια επειδή ήταν Εθνικός ήρωας. Ούτε που του πέρασε από το μυαλό η σκέψη να σταματήσει. Για ένα διάστημα, έζησε κρυμμένος στην  Citta Di Castello στην Umbria.

Σαν να μην έφτανε η δράση του ως courier, ο Gino έκρυβε για κάμποσο καιρό στο σπίτι του την οικογένεια του Εβραίου φίλου του Giacomo Goldenberg  παρόλο που ήξερε καλά ότι η τιμωρία για υπόθαλψη Εβραίων ήταν θάνατος. «Οι Γερμανοί σκότωναν όποιον έκρυβε Εβραίους» λέει ο γιος του Goldenberg, Giorgio. «Ρίσκαρε όχι μόνο τη ζωή του αλλά και τη ζωή της  οικογένειάς του αλλά μας έσωσε τη ζωή. Αν δεν μας έκρυβε, δεν είχαμε πού αλλού να πάμε».

Ο Andrea Bartali, γιος του ηρωικού ποδηλάτη, λέει ότι έμαθε λίγα πράγματα για τη δράση του πατέρα του βγάζοντάς τα με το τσιγκέλι από το στόμα του και με την υπόσχεση να μην τα πει ποτέ σε κανένα. «Όταν ρώτησα τον πατέρα μου για ποιον λόγο δεν ήθελε να μιλήσω σε κανέναν για τη δράση του, μου απάντησε: “ πρέπει να κάνεις καλό αλλά να μην μιλάς γι αυτό. Αν μιλάς, τότε εκμεταλλεύεσαι τις δυστυχίες των άλλων για δικό σου όφελος”».

Πραγματικά, ο Gino δεν ήθελε να γίνει γνωστός για όσα είχε κάνει για περισσότερους από 600 Εβραίους. Πολύ λίγοι γνώριζαν τον ρόλο που είχε παίξει σε αυτή την κούρσα για την ελευθερία τους. Όταν οι άνθρωποι του έλεγαν: “Gino, είσαι ένας ήρωας”, εκείνος απαντούσε: “όχι, όχι, θέλω να με θυμούνται για τις αθλητικές μου επιδόσεις. Οι αληθινοί ήρωες είναι άλλοι, εκείνοι που υποφέρουν στην ψυχή τους, στην καρδιά, στο πνεύμα, στο μυαλό τους γι αυτούς που αγαπάνε. Αυτοί είναι οι πραγματικοί ήρωες. Εγώ είμαι απλώς ένας ποδηλάτης.”

Το 2013 ο απλός ποδηλάτης Gino Bartali τιμήθηκε  με τη διάκριση Righteous Among the Nations που δίνεται σε μη εβραίους πολίτες οι οποίοι έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να προστατεύσουν, να κρύψουν ή να φυγαδεύσουν εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος.

Η διάκριση αυτή είναι ένα έγγραφο κι ένα μετάλλιο με το όνομα του τιμώμενου προσώπου. Ίσως αυτό να είναι το μετάλλιο που έλεγε κάποτε ο Gino Bartali ότι καρφιτσώνεται στην καρδιά... Μόνο που η καρδιά του απλού ποδηλάτη είχε πάψει από χρόνια να χτυπά. Στις 5 Μαΐου του 2000, η ρόδα του ποδηλάτου του Gino δεν ξαναγύρισε ποτέ. Ο πιο σημαντικός ποδηλάτης όλων των εποχών είχε ολοκληρώσει τον γύρο της ζωής του σε ηλικία 86 ετών.

  

tvxs.gr