Μπορεί μια παράσταση αρχαίου δράματος να είναι ακραία και ταυτόχρονα «κανονική»; Να περιλαμβάνει σκηνές ανατριχιαστικές, σκηνές splatter και ταυτόχρονα να επενδύει στη δύναμη του ποιητικού λόγου και στην ανεπιτήδευτη ωριμότητα των ηθοποιών που απαρτίζουν το δυναμικό του πρώτου θεάτρου της Γαλλίας;..
Έχουμε μπροστά μας μια αληθινά σύγχρονη πρόταση επάνω στο αρχαίο δράμα.
Ο εξηντάχρονος Ίβο βαν Χόβε, ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες του καιρού μας, επιτυγχάνει ακριβώς αυτήν τη θαυμαστή ισορροπία στην παράσταση Ηλέκτρα / Ορέστης που θα δούμε στην Επίδαυρο. Ο Βέλγος δημιουργός έχει ανεβάσει δύο φορές τις Βάκχες, την Αντιγόνη με τη Ζιλιέτ Μπινός (2014), ενώ έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό σκηνοθετώντας το κύκνειο άσμα του Ντέιβιντ Μπάουι, το μιούζικαλ Lazarus (2015).
Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε πέρσι το καλοκαίρι, όταν το Φεστιβάλ Αθηνών φιλοξένησε το εξαιρετικό δίπτυχο Μπέργκμαν με τα έργα Μετά την πρόβα / Περσόνα. Στην παράσταση με τίτλο Ηλέκτρα / Ορέστης, προϊόν της δεύτερης συνεργασίας του Βαν Χόβε με την Comédie-Française, τα επεισόδια διαδέχονται αμείλικτα το ένα το άλλο, η σπειροειδής καταβύθιση στον πυρήνα της βαρβαρότητας που πυροδοτεί το έργο εκτυλίσσεται σε ρυθμούς καταιγιστικούς.
Η ένταση της δράσης,
ο εντυπωσιασμός,
το πνεύμα πειραματισμού,
η τόλμη, η ακρότητα, η βία,
η έμφαση στην ψυχοπαθολογία των ηρώων,
η μείξη των ειδών,
η γόνιμη «ασέβεια» προς την παράδοση,
ας μην ξεχνάμε, είναι όλα
γνωρίσματα του ίδιου του Ευριπίδη.
Κι αν ο έμπειρος σκηνοθέτης χτίζει ένα ψυχολογικό θρίλερ με αρχαίο υλικό, κι αν εισάγει σκηνές ανατριχιαστικής βίας, κι αν βλέπει τους ήρωες ως αποξενωμένους, αποπροσανατολισμένους νέους της εποχής μας, γνωρίζει ταυτόχρονα πώς να συναρμολογήσει ένα καθ' όλα στέρεο οικοδόμημα που σέβεται την υπόσταση του λόγου, την αφηγηματική αναγκαιότητα, τη συμβολική σημασία κάθε αντικειμένου, κοστουμιού ή χειρονομίας.
Ο Βαν Χόβε μιλάει για το τώρα, αλλά ταυτόχρονα τον ενδιαφέρει η ευρύτερη εικόνα, οι απαρχές της βίας και όχι μόνο η σύγχρονη έκφανσή της.
Έτσι, έχουμε μπροστά μας μια αληθινά σύγχρονη πρόταση επάνω στο αρχαίο δράμα. Η ένταση της δράσης, ο εντυπωσιασμός, το πνεύμα πειραματισμού, η τόλμη, η ακρότητα, η βία, η έμφαση στην ψυχοπαθολογία των ηρώων, η μείξη των ειδών, η γόνιμη «ασέβεια» προς την παράδοση, ας μην ξεχνάμε, είναι όλα γνωρίσματα του ίδιου του Ευριπίδη.
Πιάνοντας, συνεπώς, το νήμα 25 αιώνες μετά, ο Βέλγος Βαν Χόβε το οδηγεί στη φυσική του προέκταση. Το χάος που απειλεί να διαρρήξει τον πυρήνα, ο φόβος και ο τρόμος μιας επερχόμενης σκοτοδίνης, υπαρξιακής και κοινωνικής, η προοπτική απώλειας κάθε φραγμού που ο πολιτισμός επινόησε προκειμένου να εμποδίσει την παλινδρόμησή μας στο σύμπαν των ενστίκτων, ενσαρκώνονται σκηνικά με όρους απόλυτα θεατρικούς και οικείους από διάφορες περιοχές της κουλτούρας μας: μια χθόνια τελετή μύησης, η γκραν γκινιόλ «συνομιλία» της Ηλέκτρας με ένα πτώμα, οι φροϊδικοί συμβολισμοί, η χολιγουντιανή είσοδος της Κλυταιμνήστρας, η γκέι αισθητική του Απόλλωνα, ήχοι ακουστικοί και ηλεκτρονικοί, κοστούμια εμπνευσμένα από τη Μήδεια του Παζολίνι (για τον «κόσμο των ισχυρών») και από τον Στάλκερ του Ταρκόφσκι (για τον «κόσμο των αποκλεισμένων», όπως το θέτει η ενδυματολόγος An D' Huys).
Φωτο: Jan Versweyveld/Comédie Française
Άνθρωποι βυθισμένοι στη λάσπη, καλυμμένοι από αίμα, λαχταρούν να προσδώσουν νόημα στη ζωή τους διαμέσου των πιο αρχετυπικών εγκλημάτων. Ο Βαν Χόβε μιλάει για το τώρα, αλλά ταυτόχρονα τον ενδιαφέρει η ευρύτερη εικόνα, οι απαρχές της βίας και όχι μόνο η σύγχρονη έκφανσή της. «Η βία συνιστά κομμάτι κάθε ανθρώπινου όντος: το κακό βρίσκεται μέσα μας» υποστηρίζει. «Η βία είναι η παρόρμηση να καταστρέψουμε τον άλλον, εκείνον που δεν είναι σαν εμάς. Ο άλλος είναι ο εχθρός».
Άνθρωποι βυθισμένοι στη λάσπη, καλυμμένοι από αίμα, λαχταρούν να προσδώσουν νόημα στη ζωή τους διαμέσου των πιο αρχετυπικών εγκλημάτων.
Info:
Ηλέκτρα / Ορέστης του Ευριπίδη
Comédie-Française - Ίβο βαν Χόβε
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου
26-27 Ιουλίου, 21:00
Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου