Αφιέρωμα στο βιβλίο (1) : Προτάσεις

 «Η πτώση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας», του Victor Sebestyen, “Ρωγμές  του σύγχρονου κόσμου”, του Στιγκ Λάρσον, «Οι Καιροί της μνήμης», του Θεοδωρή Παπαθεοδώρου και «Κατασκευάζοντας τον εχθρό και άλλα περιστασιακά κείμενα» του Ουμπέρτο Έκο, οι σημερινές προτάσεις μας, όλες από τις εκδόσεις,

ΨΥΧΟΓΙΟΣ.

Ρωγμές του σύγχρονου κόσμου, του Στιγκ Λάρσον

Τούτο το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προφητικό. Λίγο καιρό μετά την έκδοσή του ο ακροδεξιός σφαγέας Άντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ δολοφονούσε στη Νορβηγία 77 άτομα. Ο ίδιος ο Στιγκ Λάρσον χρησιμοποιεί τη λέξη «πρόβλεψη» σε αυτά που μας καταθέτει εδώ: Χωρίς να προδικάζουμε τίποτα, μπορούμε να κάνουμε μια πρόβλεψη. Στο τέλος θα έχουμε και στη Σουηδία ένα μακελειό σαν της Οκλαχόμα Σίτι. Υπάρχουν ήδη όλα τα συστατικά: μίσος, φανατισμός, αγάπη για τη βία και σεχταριστική νοοτροπία.

Τα γραπτά του Λάρσον δεν προφητεύουν, αλλά τηρούν μια στάση εναγώνιας αναμονής για τον νέο τρόμο που θα αντιμετωπίσουμε αν δεν ενεργήσουμε γρήγορα. Στηλιτεύουν στάσεις ζωής και ιδεολογήματα όπως ο κάθε είδους ρατσισμός, ο φασισμός, ο νεοναζισμός, η ξενοφοβία, η αντίθεση στην πολυπολιτισμικότητα, ο αντισημιτισμός, ο λαϊκισμός σε όλες τις εκφάνσεις του.

Ο Λάρσον τα έγραψε, τα είπε, αγωνίστηκε με επιμονή και αποφασιστικότητα για τα πιστεύω του, ενώ δέχτηκε μέχρι και απειλές για τις απόψεις του. Πέρα από το γνωστό μυθιστορηματικό του έργο, την τριλογία MILLENNIUM, μας άφησε παρακαταθήκη και τις θέσεις του σχετικά με το πού μπορούν να οδηγήσουν κάτι τέτοια κινήματα. Έτσι, δε θα υπάρξει δικαιολογία αν ο πολίτης, που μάχεται καθημερινά για μια κοινωνία δημοκρατική, δεν πατήσει το ήδη εκκολαφθέν φίδι στο κεφάλι…

Μετάφραση: Γρηγόρης Ν. Κονδύλης

Η πτώση της Σοβιετικής Αυτοκρατορίας, η επανάσταση του 1989, του Victor Sebestyen

Το Σιδηρούν Παραπέτασμα δίχαζε κυριολεκτικά την Ευρώπη με τα 300 χιλιόμετρα τείχους και συρματοπλέγματος που το αποτελούσαν. Ιδεολογικά, χώριζε τον κομμουνισμό από τον καπιταλισμό. Ψυχολογικά, διέκρινε τους ανθρώπους ανάμεσα σ’ εκείνους που ζούσαν φυλακισμένοι σε ολοκληρωτικά καθεστώτα και στους γείτονές τους που απολάμβαναν τις δημοκρατικές ελευθερίες. Στρατιωτικά, ήταν το σύνορο ανάμεσα σε δυο πανίσχυρα στρατιωτικά μπλοκ τα οποία δεν έπαψαν να συγκρούονται στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου.

Στις αρχές του 1989, έξι ευρωπαϊκά έθνη εξακολουθούσαν να κυβερνώνται από σοβιετικά καθεστώτα. Ωστόσο, μέχρι το τέλος της ίδιας χρονιάς, το ένα μετά το άλλο είχαν αρχίσει να εξεγείρονται κατά του κομμουνισμού και να ανακηρύσσουν την εθνική ανεξαρτησία τους. Οι ποιητές που είχαν ριχτεί στα μπουντρούμια γίνονταν τώρα οι νέοι εθνικοί ηγέτες. Όταν το Τείχος του Βερολίνου έπεσε εκείνη τη νύχτα του Νοέμβρη, όλοι πίστεψαν ότι οι ανοιχτές πληγές του φοβερού εικοστού αιώνα θα άρχιζαν επιτέλους να γιατρεύονται.

Τώρα, είκοσι δύο χρόνια μετά, ο Βίκτορ Σεμπέστιεν, ο οποίος ως δημοσιογράφος, υπήρξε σε πολλές περιπτώσεις αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων που σηματοδότησαν την πτώση της σοβιετικής αυτοκρατορίας, ανασυνθέτει και εξιστορεί αυτή την καθοριστική στιγμή της σύγχρονης Ιστορίας. Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα συγκλονιστικό χρονικό του τρόπου με τον οποίο έξι καταπιεσμένες χώρες κέρδισαν την ελευθερία τους.

Μετάφραση: Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Κατασκευάζοντας τον εχθρό και άλλα περιστασιακά κείμενα, του Ουμπέρτο Έκο

Ο πραγματικός τίτλος αυτής της συλλογής θα έπρεπε να είναι ο υπότιτλός της, δηλαδή «Περιστασιακά κείμενα». Αυτό που καθόρισε την τελική επιλογή ήταν απλώς η δικαιολογημένη ανησυχία του εκδότη ότι ένας τίτλος τόσο πομπωδώς μετριόφρων δε θα τραβούσε την προσοχή του αναγνώστη.

Τι είναι ένα περιστασιακό κείμενο και ποια τα προτερήματά του; Κανονικά, ο συγγραφέας ούτε που σκεφτόταν ότι θα χρειαζόταν να ασχοληθεί μ’ ένα συγκεκριμένο θέμα, αλλά κατέληξε εκεί ύστερα από την πρόσκληση σε μια σειρά συζητήσεων ή δοκιμίων με ορισμένο περιεχόμενο. Αυτό τον οδήγησε να στοχαστεί πάνω σε κάτι που, υπό άλλες συνθήκες, θα είχε παραβλέψει – και συχνά ένα θέμα που μας υπαγορεύεται απ’ έξω αποδεικνύεται πιο γόνιμο από ένα άλλο που γεννιέται μέσα μας από κάποια ιδιοτροπία.

Ιδού λοιπόν μια σειρά από περιστασιακά κείμενα σχετικά με το Απόλυτο, τους λόγους που μας ωθούν να κλαίμε για τη μοίρα της Άννας Καρένινα, τους θησαυρούς των καθεδρικών ναών, τον Βικτόρ Ουγκό, την τύχη ή την ατυχία του Τζόις κατά την εποχή του φασισμού, την υπόθεση Wikileaks κ.ά. Η επιλογή του τίτλου του πρώτου κειμένου ως βασικού τίτλου του βιβλίου δεν είναι πάντως τυχαία, δεδομένου ότι Εχθροί πρέπει να εφευρίσκονται συνεχώς και να παρουσιάζονται με τρόπο απεχθή και τρομακτικό, προκειμένου να κρατιούνται «αιχμάλωτοι» οι λαοί.

Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη

Οι καιροί της μνήμης, του Θεοδωρή Παπαθεοδώρου

Αγγέλα, Μέλπω, Αριάδνη.

Η μια απέναντι από την άλλη μέχρι χτες. Η μια δίπλα στην άλλη τώρα. Γυναίκες και μάνες του Εμφυλίου, τραγικές μορφές, σύμβολα και σημεία των πικρών καιρών, Ιστορία ζωντανή, αργασμένη στα πρόσωπα, στα βλέμματα, στις καρδιές τους.

Μετά τον εμφύλιο σπαραγμό στα πεδία των μαχών, ένας εμφύλιος σπαραγμός στις ζωές των ανθρώπων∙ στις σχέσεις, στις φιλίες, στις οικογένειες. Μαύρες μαντίλες και χιλιάδες απουσίες απ’ τη μια μεριά. Κόκκινες σημαίες κι εκατοντάδες εκτελέσεις απ’ την άλλη. Σκύλλα και Χάρυβδη. Μετεμφυλιακή δεξιά εξουσία και αυταρχικά κομμουνιστικά καθεστώτα, παρακράτος, προσφυγιά, κόμμα, παιδομάζωμα, διώξεις, φυλακές κι εξορίες.

Ένας λαός χωρισμένoς στα δυο, ματωμένος, γονατισμένος. Ένας λαός θυσία, μια παράλογη θυσία χωρίς νικητές και ηττημένους, χωρίς θύτες και θύματα. Μα κι ένας λαός που πορεύεται στους καιρούς της μνήμης παλεύοντας να σταθεί όρθιος, ν’ αντικρίσει ήλιο κι ελπίδα. Ο λαός μας.

Βιογραφικά

Ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ γεννήθηκε στα Δίκαια του Έβρου και κατοικεί στην Αθήνα. Έχει δημοσιεύσει δέκα μυθιστορήματα ενηλίκων, ένα νεανικό μυθιστόρημα και δύο βιβλία για παιδιά πρώτης σχολικής ηλικίας. Ασχολείται επίσης με τη συγγραφή σεναρίων και θεατρικών έργων. Το μυθιστόρημά του ΟΙ ΕΦΤΑ ΟΥΡΑΝΟΙ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ τιμήθηκε με το Βραβείο Σύγχρονου Ελληνικού Μυθιστορήματος, ενώ ΤΟ ΑΣΤΡΟΛΟΥΛΟΥΔΟ ΤΟΥ ΒΟΣΠΟΡΟΥ με το Βραβείο Καλύτερου Έργου Μνήμης 2003-2004 στο πλαίσιο του 20ού Πανελλήνιου Συμποσίου Ποίησης και Πεζογραφίας. Επίσης, το μυθιστόρημα ΟΙ ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΛΗΣΜΟΝΙΑΣ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών – ΕΚΕΒΙ 2010.

Ο ΒΙΚΤΟΡ ΣΕΜΠΕΣΤΕΝ εργάστηκε ως δημοσιογράφος σε πολλές εφημερίδες της Βρετανίας. Υπήρξε βασικός ανταποκριτής στην Ανατολική Ευρώπη το 1989, κατά την περίοδο της πτώσης του κομμουνισμού, και είχε καλύψει τον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Επίσης, εργάστηκε ως αρχισυντάκτης στην εφημερίδα Evening Standard του Λονδίνου, όπου είχε και την ευθύνη για τις ξένες ανταποκρίσεις. Το πρώτο βιβλίο του, με τίτλο Twelve Days, το οποίο έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από κριτικούς και κοινό, περιγράφει την Ουγγρική Επανάσταση του 1956.

Ο ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε το 1932. Από το 1975 έχει την έδρα του καθηγητή Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, ενώ από το 1988 είναι πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Αν και αρχικά παρακολούθησε σπουδές Νομικής, εγκατέλειψε αυτό τον τομέα και ακολούθησε σπουδές Μεσαιωνικής Φιλοσοφίας και Λογοτεχνίας. Από το 1962 ως το τέλος του 1970 ο Έκο ανέπτυξε τη δική του θεωρία στη Σημειολογία. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Σημειολογικών Μελετών. Μέσα στη δεκαετία του ’70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματά του, κάνοντας την αρχή με Το Όνομα του Ρόδου, που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Médicis Étranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνάει τον καιρό του με τη γυναίκα του και τα δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματά του ΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΠΡΑΓΑΣ, ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ και ΤΟ ΕΚΚΡΕΜΕΣ ΤΟΥ ΦΟΥΚΩ, καθώς και η συλλογή δοκιμίων ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ, ενώ ετοιμάζονται επανεκδόσεις και άλλων μυθιστορημάτων του.

Ο ΣΤΙΓΚ ΛΑΡΣΟΝ γεννήθηκε το 1954 στη Σουηδία. Υπήρξε οικονομικός αναλυτής, δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης του σουηδικού πολιτικού περιοδικού Expo. Η τριλογία του με τίτλο MILLENNIUM αποτέλεσε παγκόσμιο εκδοτικό φαινόμενο, αφού οι πωλήσεις έχουν ξεπεράσει τα 60 εκατομμύρια αντίτυπα, τα δικαιώματα έχουν πουληθεί σε περισσότερες από 40 χώρες και έχουν γυριστεί αντίστοιχες κινηματογραφικές ταινίες.

Και τα τρία βιβλία της τριλογίας, που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, έχουν σαρώσει τα λογοτεχνικά βραβεία. Το πρώτο βιβλίο, με τίτλο ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΟ ΤΑΤΟΥΑΖ, έχει τιμηθεί με το Glasnyckeln –το πιο σημαντικό σκανδιναβικό βραβείο αστυνομικής λογοτεχνίας-, καθώς και τα βραβεία ITV3 Crime Thriller, Waterstone’s Book of the Year, Best Abridged Crime Audio Book, ενώ ήταν υποψήφιο για τρία  Anthony Awards στις ΗΠΑ. Επίσης, ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΠΟΥ ΕΠΑΙΖΕ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ, το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας, βραβεύτηκε το 2006 ως το καλύτερο σουηδικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Το τρίτο και τελευταίο βιβλίο, ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΣΤΗ ΦΩΛΙΑ ΤΗΣ ΣΦΗΓΚΑΣ, τιμήθηκε με το βραβείο Glasnyckeln το 2008. Δυστυχώς ο συγγραφέας δεν πρόλαβε να γευτεί τον λογοτεχνικό θρίαμβό του αφού, λίγες μόνο ημέρες μετά την παράδοση των τριών τόμων του χειρογράφου του, πέθανε από καρδιακή ανακοπή.

tvxs.gr