WHBC-GR: Αφιέρωμα | Σε Ενεστώτα Χρόνο | Γράφει ο Χρήστος Θεοφίλης

Τρίτη 23 Ιουλίου 2013

Αφιέρωμα | Σε Ενεστώτα Χρόνο | Γράφει ο Χρήστος Θεοφίλης

Τ ο 1949, η πρώτη τάξη του δημοτικού απέκτησε το αναγνωστικό «Τα καλά παιδιά», με ήρωες τον Ρήγα, την Νίνα, την Άννα. σε κείμενα του Επαμεινώνδα Γεραντώνη και σε εικονογράφηση του Κωνσταντίνου Γραμματόπουλου...


Το 1956 τη θέση του πήρε το «Αλφαβητάριο», σε κείμενα των Γιαννέλη, Σακκά, Συκώκη και με εικονογράφηση πάλι του Γραμματόπουλου. Με πρωταγωνιστές την Άννα, τον Μίμη, την Έλλη, την Λόλα. Σταμάτησε να διδάσκεται το 1974.

Ο θάνατος του Κώστα Γραμματόπουλου την 1η Οκτωβρίου 2003 έκλεισε και τυπικά σε ότι μας παράπεμπε η ύπαρξη του, στην ανάμνηση των χάρτινων ηρώων, μολυβένια στρατιωτάκια, σκάφη, γκαζιέρα, λευκή κορδέλα στα μαλλιά, γιακάδες, σοσόνια, μπλε ποδιά… έτσι σαν γαλανόλευκη φάνταζε η Άννα στις απαγγελίες των σχολικών γιορτών και σε ενθύμια… β β έκανε ο βοριάς, β β έκανε μια βοή και στο Όνειρο.

Με το θάνατο του Γιάννη Κεφαλληνού το 1957, την έδρα της χαρακτικής αναλαμβάνει το 1959 ο Κώστας Γραμματόπουλος και παραμένει ως το 1985, συμπαρασύροντας και τις ευαισθησίες του παραδοσιακού εκτυπωτικού μέσου.
Καθηγητής στην ΑΣΚΤ

O Κώστας Γραμματόπουλος σε συνεντεύξεις του δεν διστάζει να καταγγείλει την διδασκαλία του Κεφαλληνού ως παλιά νοοτροπία μανιερισμού στην εκμάθηση των τεχνικών με μόνο σκοπό την αναπαραγωγή του σχεδίου: «Είναι η βούληση του καλλιτέχνη που προέρχεται ταυτόχρονα από την ύλη, από το εργαλείο και από την πλαστική ιδέα και από τα τρία και όχι από την ύλη που χρησιμοποιήθηκε για να γίνει το προσχέδιο της χαρακτικής. Έτσι καταργούνται όλα τα επακόλουθα της παλιάς νοοτροπίας…

«Η φιλοδοξία μου ήταν να τους κάνω να μην υποστούν αυτά που υπέστην εγώ επί πολλά χρόνια. Εκείνο που θέλησα ήταν να ελευθερώσω τους μαθητές μου. Να τους δώσω να καταλάβουν ότι σε κάθε ύλη που θα επιλέγουμε, θα πρέπει να εκφράζονται σ’ αυτή την ύλη. Και όχι μ’ αυτή την ύλη, να απομιμηθούν μια άλλη ύλη. Μετά από αυτό, ζωγραφίζαμε πάρα - πολύ, το μισό χρόνο ζωγραφίζαμε. ΄ Ζωγράφιζαν δύο εβδομάδες για να κάνουν μια εβδομάδα  χαρακτική» Κ. Γ.

Το έργο του

Μάστορας φλύαρος και πολύβουος των μικτών τεχνικών ο Γραμματόπουλος, ευρηματικός στις ζωγραφικές του επινοήσεις και καταστροφικός συνάμα για την αυτόνομη έκφραση της χαρακτικής. Κατάργησε με τις έγχρωμες χαράξεις του τα όρια ζωγραφικής και χαρακτικής και με την τεχνική του, αντί να κρατά το λευκό του χαρτιού,  να εναποθέτει λευκή πλάκα πάνω στη χάραξη για να δώσει φως με το λευκό χρώμα την μετάλλαξε σε είδος διακοσμητικό και χαρά του εμπορίου.
Ας είναι. Αναμένουμε την  νέα γενιά να  δρομολογηθεί  στα ηλεκτρονικά πίξελ και τις διδαχές του δόκτορα της ΑΣΚΤ Ματθαίου Σαντοριναίου… εκεί στο εργαστήριο του, για την νεοελληνική τέχνη, παίζεται το στοίχημα του μέλλοντος.

Χαρακτική ως πάρεργο 

Ο Κώστας Γραμματόπουλος το 1916 στην Αθήνα. Έδωσε εξετάσεις στην ΑΣΚΤ το 1934 με την επιθυμία να σπουδάσει ζωγράφος στον Αργυρό - δεν μπορούσε, εργαζόταν, πήγαινε απόγευμα και το μόνο εργαστήριο που λειτουργούσε ήταν της χαρακτικής του Κεφαλληνού. Αποφοιτά το 1940.

Ο Γραμματόπουλος δεν είχε σκοπό να πάψει να ζωγραφίζει, άρχισε να κάνει χαρακτική για τις εικονογραφήσεις των βιβλίων, προσπαθούσε να βρει καιρό να ζωγραφίσει, αλλά αυτό ήτανε δύσκολο: «Δηλαδή, δεν ζούσα από την καθαρή τέχνη μου, αλλά έκανα μια σχεδόν εφαρμοσμένη τέχνη, την τέχνη του βιβλίου, για να ζήσω» Κ. Γ.

To 1954 με υποτροφία φεύγει για το Παρίσι  όπου συνεχίζει  τις σπουδές του στη ζωγραφική, χαρακτική, ξυλογραφία, χαλκογραφία και γραφικές τέχνες  στις Ecole des Beaux-Arts, Ecole Estienne και Ecole d’Arts et Metiers.

Κατάκτηση της λαϊκής αναγνώρισης

Στη δημοσιότητα βγήκε η χαρακτική του - τα χρόνια του '40 φιλοτεχνεί αφίσες του ελληνοϊταλικού πολέμου, χαράσσει για τη «Νέα Εστία» τα πορτρέτα των σύγχρονων λογοτεχνών, το 1949 με το αναγνωστικό «Τα καλά παιδιά»,  Το 1956 με το «Αλφαβητάριο», σχεδιάζει το εθνόσημο της Δημοκρατίας το 1974 και τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα» («Περσέας και Ανδρομέδα», «Θησέας και Μινώταυρος» κ.ά.).

Η σκέψη του πάντα στον πόθο του ζωγράφου

«Ποτέ δε θεώρησα μεγάλο αξίωμα για ένα ζωγράφο τον τίτλο του Καθηγητή, γιατί ποτέ δεν πίστεψα ότι η τέχνη διδάσκεται, πράγμα που όσο πέρασαν τα χρόνια το διαπίστωνα περισσότερο. Μόνο μερικές καθαρά τεχνικές και στοιχειώδεις γνώσεις μπορεί να πληροφορηθεί ένας νέος από ένα μεγαλύτερό του ζωγράφο.

Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης γεννιέται. Αυτό είναι το λεγόμενο ταλέντο. Όσοι σπουδαστές ταλαντούχοι και εργατικοί μπήκαν στο εργαστήρι της χαρακτικής που διηύθυνα, προχώρησαν με την εργασία τους. "Καλλιτέχνης", τους έλεγα, είναι κανείς από τη στιγμή που θα πιάσει το μολύβι στα χέρια του, και σπουδαστής μέχρι το τέλος της ζωής του» Κ.Γ.

Βραβεύθηκε με το A' βραβείο στην Μπιενάλε Βενετίας το 1968, το Χρυσό Μετάλλιο στην Μπιενάλε Φλωρεντίας το 1972 και έχει πάρει μέρος στις διεθνείς εκθέσεις, Αλεξάνδρειας, Λουγκάνο, Λουπλιάνας, Σάο Πάολο, Τόκιο, Νέας Υόρκης, ενώ έκθεση των έργων του έγινε στην Εθνική Πινακοθήκη το 1995.

Σημείωση, τα αποσπάσματα του λόγου του Γραμματόπουλου είναι ερανισμός από συνεντεύξεις που έδωσε στον Εμμανουήλ Μαυρομμάτη και σε έντυπα της εποχής.


ΕΓΡΑΨΕ Ο ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΤΕΧΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΘΕΟΦΙΛΗΣ




Δεν υπάρχουν σχόλια: