Είναι μια μεγάλη και πονεμένη ιστορία. Η ιστορία των κόμικς στην Ελλάδα. Με την ένατη τέχνη να ξεκινάει το βίο της ως πτωχή και ταλαίπωρη κορασίδα, να τον συνεχίζει ως νύφη πολύφερνη και κάποια στιγμή να καταλήγει στο ράφι παρέα με τα μπιμπελό. Μια υπόθεση τεσσάρων δεκαετιών, με απίστευτα σκαμπανεβάσματα που θυμίζουν τα Σλαβικά όρη των λούνα παρκ...
Κι ένα όργιο καλλιτεχνικό δι' ολίγους και μυημένους, που κατέληξε να δίνει ζωή σε δύο από τις μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας. Το «Εθνος» και την «Καθημερινή», που προσπαθούν πλέον να ενισχύσουν τις κυριακάτικες κυκλοφορίες τους μέσω του «Αστερίξ» και του Καρλ Μπαρκς αντιστοίχως.
Αλλά ας πάμε μια βόλτα στη δεκαετία του εβδομήντα. Οταν τα κόμικς αγωνίζονταν να σκάσουν μύτη στην Ελλάδα, πρώτα με την «Πράσινη Γάτα» και ακολούθως με την «Κολούμπρα» και το «Μαμούθ». Τίμιες προσπάθειες, περιοδικά με καρδιά και ψυχή, που φιλοξένησαν όχι μόνο ξένους αλλά και Ελληνες δημιουργούς. Εννοείται ότι δεν μακροημέρευσαν, εννοείται ότι αγνοήθηκαν από τις μάζες, εννοείται ότι τα αγάπησε μόνο εκείνο το μικρό τμήμα του πληθυσμού που κινούνταν στις παρυφές του αναρχοαυτόνομου «χώρου». Δεν συμπλήρωσαν καν είκοσι τεύχη έκαστον και μας άφησαν χρόνους.
Με σκαμπανεβάσματα
Η επόμενη δεκαετία μπήκε θριαμβευτικά με τη «Βαβέλ». Ενα περιοδικό μηνιαίο που έβγαλε τα κόμικς από τα στενά όρια του άντεργκραουντ και τα έκανε γνωστά σε ένα ευρύτερο κοινό. Μην ξεχνάμε ότι σιγά σιγά εκείνη την εποχή έσπαγε η απομόνωση της Ελλάδας, γύριζε πίσω κόσμος που είχε σπουδάσει στο εξωτερικό, μπαίναμε στην ΕΟΚ και στην Ευρώπη με φόρα. Και αποφασίζαμε να υιοθετήσουμε μια νέα ταυτότητα, λιγότερο βαλκανική και περισσότερο κοσμοπολίτικη. Να δοκιμάσουμε καινούργια πράγματα, όπως αυτά τα πώς τα λένε, α μάλιστα, τα κόμικς.
Μην νομίζετε βεβαίως ότι η «Βαβέλ» υπήρξε καμιά συγκλονιστική επιτυχία. Στο τσακ έβγαινε πέρα και ενίοτε απαιτούσε αιμορραγία των εκδοτών της, για να συνεχίζει να κυκλοφορεί.
Το σουξέ ήρθε όταν διασπάσθηκε η ομάδα του περιοδικού και ένα τμήμα αυτής εξέδωσε το «Παρά Πέντε». Εκεί πια, ο ελληνικός λαός ανακάλυψε μαζί με το lifestyle και τα κόμικς.
Η κυκλοφορία του «Παρά Πέντε» ξεπέρασε τα 20.000 αντίτυπα μηνιαίως, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να πάρουν αέρα τα μυαλά των υπευθύνων τους και να προχωρήσουν σε μια σειρά από «πληθωριστικές» κινήσεις.
Ετσι είδαν το φως της ημέρας το χιουμοριστικό «Μικρό Παρά Πέντε» και το επιστημονικής φαντασίας «Επόμενη Μέρα», χώρια οι εκδόσεις άλμπουμ και βιβλίων, χώρια δύο καταστήματα για κόμικς, χώρια μαγαζιά δώρων και ρούχων!
Θεαματική προσπάθεια, η οποία ωστόσο άρχισε να ρετάρει γύρω στα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα...
Ολον αυτόν τον καιρό η «Βαβέλ» συνέχιζε να εκδίδεται και όλον αυτόν τον καιρό κυκλοφορούσαν, φυσικά, και ελληνικές μεταφράσεις ξενόγλωσσων κόμικς. Από το αιώνιο «Μίκυ Μάους» του Τερζόπουλου έως τα «Marvel Comics» του Καμπανά και από την «Κατάκτηση της Δύσεως» έως το «Αστερίξ», τον «Λούκυ Λουκ» και τον «Βεζύρη Ιζνογκούντ». Των τελευταίων την επιμέλεια είχαν οι εκδόσεις «Μαμούθ», που στήθηκαν από ανθρώπους του ομώνυμου περιοδικού. Και κατέκτησαν μια σχετικώς υπόγεια αλλά διόλου ευκαταφρόνητη επιτυχία. Εκεί γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ενένηντα και για αρκετά χρόνια στη συνέχεια, ο «Αστερίξ» με τον «Λούκυ Λουκ» πουλούσαν πάνω από 1.000.000 αλμπουμάκια ετησίως!
Η τομή
Σουξέ αναμφιβόλως, το οποίο ωστόσο δεν κατάφερε να αλλάξει τη νοοτροπία του Ελληνα. Οτι δηλαδή τα κόμικς ήταν «καραγκιοζάκια» (ή ακόμη χειρότερα «μπαρμπαδάκια»...), κατάλληλα μόνο για μικρά παιδιά και για ξεμωραμένους. Ενα κόλλημα, μια αγκύλωση, ένας τσαμπουκάς που έσπασε μόνο στην περασμένη δεκαετία με την έκδοση του «9». Του ενθέτου της «Ελευθεροτυπίας» που έβαλε τα σοβαρά, τα εναλλακτικά, τα προχωρημένα, όπως θέλετε πείτε, κόμικς στην οικία της μέσης ελληνικής οικογένειας.
Από τον Ιούνιο του 2000, οπότε και άρχισε να συνοδεύει την «Ελευθεροτυπία», και επί δέκα χρόνια, το «9» συνέβαλε αποφασιστικά για να αλλάξει η αντιμετώπιση της ένατης τέχνης στη χώρα μας. Δεν λησμονώ ότι άλλαξε επίσης και η εποχή, δεν ξεχνάω ότι μπήκαμε στο σύμπαν του μεταμοντέρνου και της χιπστεριάς. Αν όμως δεν υπήρχε το «9» να δώσει την ώθηση, οι εξελίξεις θα είχαν κυλήσει με πολύ πιο αργούς ρυθμούς.
Κι όταν έκλεισε το «9», το 2010; Οταν έκλεισε το «9», μας έμειναν οι έξοχοι δημιουργοί που είχαν αναδειχθεί από τους διαγωνισμούς του και τις σελίδες του αλλά δεν μας έμεινε η εβδομαδιαία στενή επαφή με την ένατη τέχνη. Εγκατέλειψε τα εγκόσμια και η «Βαβέλ», είπε αντίο και το «μωβ» ο συνεχιστής της, συρρικνώθηκε ακόμη και η αγορά των παιδικο-εφηβικών κόμικς με το φουντάρισμα των «Modern Times», ξαναγύρισε η ένατη τέχνη στο πίσω δωμάτιο της κουλτούρας. Εκλεισε ένας κύκλος και δεν είναι διόλου σίγουρο ότι θα ανοίξει άμεσα ένας καινούργιος μέσα από το Ιντερνετ και τις παραφυάδες του.
Μ' αυτά και μ' αυτά, φτάσαμε στις προσφορές των κυριακάτικων εφημερίδων. «Το περίμενες ότι οι εκδότες θα αναζητούσαν βοήθεια από τα κόμικς για να σώσουν τα φύλλα τους;», ρωτάω την ιστορική εκδότρια της «Βαβέλ» Νίκη Τζούδα. «Ούτε στα πιο άγρια όνειρά μου...», απαντάει με αυτό το πονηρό χαμόγελο που πάντοτε τη χαρακτήριζε. Και συμπληρώνει: «Τώρα που δεν κυκλοφορεί ούτε ένα περιοδικό με κόμικς, τώρα τα θυμήθηκαν».
Τώρα όντως και αναμένω αν από αυτή τη νέα «εισβολή» της ένατης τέχνης στα ελληνικά σπίτια θα προκύψει κάποιο «μπουμ» δημιουργικότητας, όπως εκείνα που προέκυψαν από τη «Βαβέλ» και το «9». Εχω ωστόσο τις υποψίες μου ότι τις προσφορές τις αγοράζουν παλαιοί αναγνώστες που απλώς ενδιαφέρονται για τα σκληρόδετα εξώφυλλα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου